Ksylitol jest naturalnym słodzikiem pozyskiwanym z kory brzozy, który może być doskonałą alternatywą dla cukru. Odznacza się niskim indeksem glikemicznym, przez co jest bezpieczny dla osób z cukrzycą i nie powoduje nagłych skoków poziomu cukru we krwi. Co więcej, regularne spożywanie ksylitolu zapobiega próchnicy, wzmacnia szkliwo zębów i hamuje rozwój bakterii próchnicotwórczych. Jest też prebiotykiem, który wpływa korzystnie na mikroflorę jelit. Warto więc rozważyć zastąpienie cukru ksylitolem, aby cieszyć się słodkim smakiem przy mniejszej kaloryczności i licznych bonusach zdrowotnych.
Co to jest ksylitol i skąd pochodzi?
Ksylitol jest naturalnym alkoholem cukrowym, zaliczanym do polioli. Jest to organiczny związek chemiczny, pięciowęglowy alkohol wielowodorotlenowy o budowie podobnej do cukrów prostych, lecz różniący się grupą hydroksylową zamiast aldehydowej lub ketonowej.
Ksylitol występuje naturalnie w niewielkich ilościach w owocach i warzywach, ale obecnie jest pozyskiwany przede wszystkim z biomasy roślinnej, głównie z kory brzozy. Proces produkcji polega na hydrolizie hemicelulozy (składnik ścian komórkowych roślin) do ksylozy, a następnie uwodornieniu do ksylitolu. Może być również produkowany biosyntetycznie lub chemicznie na skalę przemysłową.
Pochodzenie i jakość
Najwyższej jakości ksylitol produkuje się w Finlandii metodami ekologicznymi bez GMO z lokalnej brzozy. Tańsze odpowiedniki powstają z biomasy kukurydzy, trzciny cukrowej lub innych roślin, często przy użyciu kontrowersyjnych metod. Dlatego warto zwracać uwagę na pochodzenie ksylitolu wybierając ten premium fiński.
Właściwości i zastosowanie ksylitolu
Ksylitol wyróżnia się bardzo niską kalorycznością (2,4 kcal/g) przy wysokim indeksie słodkości sięgającym nawet 1,0 (podczas gdy sacharoza 0,8). Co więcej jego indeks glikemiczny wynoszący zaledwie 7 pozwala go zaliczyć do grupy żywności o niskim IG.
Te właściwości sprawiają, że ksylitol jest chętnie stosowany w przemyśle spożywczym jako naturalny słodzik i dodatek do żywności, a także w farmacji. Można go znaleźć w gumach do żucia, cukierkach, ciastkach, lodach, jogurtach, a nawet w płynach do płukania jamy ustnej i pastach do zębów.
Ponadto ksylitol ma zdolność obniżania temperatury krzepnięcia, więc świetnie sprawdza się w mrożonych deserach. Jest odporny na wysoką temperaturę, przez co może być używany do wypieku ciast, pieczenia czy gotowania.
Korzyści ksylitolu dla zdrowia i diabetyków
Regularne spożywanie ksylitolu może przynieść sobą szereg korzyści dla zdrowia, szczególnie osób z cukrzycą, nadwagą i próchnicą zębów. Jego niska kaloryczność i niski indeks glikemiczny sprawiają, że nie powoduje gwałtownych skoków poziomu cukru we krwi, co jest niezwykle istotne w prewencji i leczeniu cukrzycy.
Według badań regularna konsumpcja ksylitolu może obniżyć zapotrzebowanie na insulinę nawet o 30% i poprawić wrażliwość tkanek na ten hormon.
Co więcej, wykazano korzystny wpływ ksylitolu na profile lipidowe – obniża on stężenie cholesterolu całkowitego i trójglicerydów przy jednoczesnym zwiększeniu HDL. Tym samym zmniejsza ryzyko miażdżycy i chorób układu krążenia.
Ksylitol zapobiega próchnicy i wzmacnia zęby
Jedną z najcenniejszych zalet ksylitolu, docenianą zarówno przez lekarzy stomatologów, jak i pacjentów, jest jego zdolność do zapobiegania i hamowania próchnicy. Ksylitol nie jest pożywką dla bakterii próchnicotwórczych, więc ogranicza ich namnażanie i rozwój w jamie ustnej. Ponadto zwiększa ilość i aktywność śliny, przez co pośrednio ułatwia samooczyszczanie zębów.
- hamuje rozwój bakterii próchnicotwórczych
- przyczynia się do remineralizacji szkliwa
- wzmacnia szkliwo i zmniejsza ryzyko próchnicy
Co ważne, badania pokazują, że aby uzyskać wymierny efekt, ksylitol musi być spożywany regularnie, najlepiej 3-5 razy dziennie. Tylko wtedy jest w stanie skutecznie zadbać o zdrowie zębów i dziąseł. Dlatego warto sięgać po ksylitolowe gumy do żucia czy pastylki.
Ksylitol wspiera zdrowie jelit jako prebiotyk
Ksylitol działa również korzystnie na mikroflorę jelitową, będąc naturalnym prebiotykiem. Niektóre bakterie jelitowe, głównie z rodzaju Bifidobacterium i Lactobacillus, mają zdolność do fermentacji ksylitolu. Proces ten zwiększa liczebność pożytecznych bakterii i produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które odgrywają ważną rolę w utrzymaniu integralności błony śluzowej jelita.
Dzięki temu ksylitol wspomaga funkcjonowanie przewodu pokarmowego, łagodzi objawy zespołu jelita drażliwego i może zapobiegać czy leczyć niektóre zaburzenia trawienne. Jednak u osób ze skłonnością do wzdęć i biegunek jego spożycie powinno być stopniowo zwiększane.
Zalecenia i ograniczenia w spożyciu ksylitolu
Choć ksylitol uznawany jest za bezpieczny, warto pamiętać o kilku ograniczeniach i zaleceniach. Przede wszystkim zbyt duże ilości (powyżej 50 g dziennie) mogą wywoływać dolegliwości jelitowe z powodu fermentacji jelitowej. Dlatego zaleca się stopniowe zwiększanie dawki i nieprzekraczanie 40 g na dobę.
Ksylitol jest bezpieczny dla ludzi, ale toksyczny dla zwierząt, zwłaszcza psów! Może u nich prowadzić do zagrażającej życiu hipoglikemii, drgawek, a nawet śmierci. Dlatego ważne jest niedopuszczenie do zjedzenia ksylitolu przez czworonogi.
Mimo wielu zalet eksperci zalecają umiarkowane spożycie ksylitolu, zwłaszcza gdy nie jesteśmy pewni jego pochodzenia i jakości. Najbezpieczniejszy jest ten pozyskiwany z drewna brzozy metodami ekologicznymi, bez GMO.
Podsumowanie
Ksylitol okazuje się doskonałym naturalnym substytutem cukru o bardzo niskim indeksie glikemicznym, przez co jest bezpieczny dla osób z cukrzycą i insulinoopornością. Regularne spożywanie tego cukru brzozowego nie tylko nie powoduje próchnicy, ale wręcz zapobiega jej i wzmacnia szkliwo zębów. Jako prebiotyk, wspiera też zdrowie jelit. Dlatego ksylitol z pewnością warto rozważyć jako zamiennik cukru w codziennej diecie.
Mimo wielu zalet tego bezkalorycznego słodzika, należy pamiętać o stopniowym zwiększaniu jego spożycia oraz uważać, aby przypadkiem nie zjadł go pies, dla którego ksylitol jest toksyczny. Dobrze też zwracać uwagę na pochodzenie i wybierać ten najwyższej jakości z Finlandii.
Tagi
Udostępnij
